به سوی حقیقت

(اهمیّت «غدیر خم» در تاریخ)1

سه شنبه 87/9/26 1:20 صبح| غدیر | دیدگاه

در نظر هیچ خردمندى تردید پذیر نیست که شرف و برترى هر چیزى بسته بفایده و نتیجه آن چیز است.

بنا بر این قاعده: در میان موضوع‏هاى تاریخى نخستین امرى که میتواند متضمن مهمترین فواید و نتایج باشد موضوعى است که دین الهى بر آن پایه‏گذارى شده و کیش و آئینى بر اساس آن استوار گشته و قوائم و استوانه‏هاى مذهبى بر آن نصب و امّتى از آن بوجود آمده باشد و دولتهائى بر آن مبنى و اساس متشکل وصیت شهرت آن مداوم و ذکر آن جاودانى گردیده باشد.

بهمین جهت است که پیشوایان تاریخ در ثبت مبادى و تعالیم ادیان فداکارى نموده و وقایع تابعه و شئون مربوطه بآن از قبیل- کیفیت پیدایش و نحوه دعوت و مبارزات و حکومات و سایر تشکیلات مترتّبه به آنرا که روزگاران دراز و قرنهاى متمادى بر آن گذشته همه را ثبت و قید نموده‏اند.

سنة الله فى الذین خلوا و لن تجد لسنة الله تبدیلا.

بدیهى است که، در چنین موارد چنانچه مورخ نسبت بامرى از امور مربوطه باین موضوع مسامحه و یا در ثبت و ضبط آن اهمال نماید در رشته تاریخى و طومار تألیفش فاصله و شکافی تولید شود که هیچ امرى آنرا پر نمیکند؛ و تاریخى که آغاز و مبدء آن در اثر چنین غفلت و اهمالى مبهم و نامعلوم گردد چه بسا موجب آن شود که خواننده چنین تاریخى نسبت بسرانجام و پایان آن نیز دوچار سرگردانى و جهل گردد!!

واقعه تاریخى «غدیر خم» از جمله همین قضایاى مهمّه و خود خطیرترین موضوع تاریخى در جهان اسلام است. زیرا. این واقعه مهمّ با بسیارى از براهین قاطعه (مرتبط بآن) مبنى و اساس مذهب آنهائى است که از آثار خاندان پیغمبر اسلام صلّى اللّه علیه و آله پیروى مینمایند که شامل ملیونها. از نفوس مسلمانان است؛ در این گروه عظیم مظاهر دانش و بزرگى نمایان و از میان آنها دانشمندان بنام حکما. فلاسفه. مردان بزرگ.

نوابغ در علوم و فنون متنوّعه. سلاطین. سیاستمداران. فرماندهان. ادبا. فضلا.

برخاسته‏اند ..: و کتب و مؤلّفات گرانبها در هر فن از آنان در جهان منتشر گشته بنابر این اگر مورّخ. خود از این گروه باشد، بر او فرض و واجب است که اخبار و مطالب مهمه مربوط به بدو دعوت نبوى صلّى اللّه علیه و آله را بوسیله ثبت و ضبط در تاریخ خود بطور تفصیل در دسترس استفاده هم کیشان خود قرار دهد.

و اگر مورّخ از غیر این گروه (یعنى غیر از گروه پیروان آثار خاندان پیغمبر صلّى اللّه علیه و آله باشد.

باز هم ضمن بررسى در تاریخ جمعیت بزرگى مانند این گروه ناچار است که نسبت‏

بچنین واقعه مهمى (اگر چه با سادگى و بساطت هم شده) ذکرى بنماید و یا چنانچه تحت تأثیر عواطف قومى و مسخّر هیجانات فتنه جویانه طایفه خود شده ذکر این قضیه تاریخى را با امورى که در پیرامون این قضیه از لحاظ انتقاد در دلالت آن مورد نظر او است توام نماید.

 (اینکه گفتیم: انتقاد در دلالت ... این تنها جهتى است که ممکن است دستاویز ایجاد اختلاف قرار گیرد!) زیرا براى مورّخین از این قبیل مقدور و میسّر نخواهد بود که بر سند و مدارک این قضیه طعنى وارد کنند و یا آنرا ضعیف بشمارند؟ زیرا با آن جهد و مشقتى که پیغمبر صلّى اللّه علیه و آله در کیفیّت (زمانى و مکانى) ابلاغ این امر در روز غدیر خم بر خود هموار فرمود وقوع این قضیّه طورى است که حتى دو نفر هم در آن اختلاف ندارند. هر چند بعلل اغراض و شائبه‏هائى که بر افراد آگاه و بینا پوشیده نیست در مدلول و مفاد آن تشکیل اختلاف داده‏اند ...؛؛

اینک، بذکر و خصوصیات مؤرخینى که واقعه غدیر خم را در آثار و کتب تاریخى خود ثبت نموده‏اند مبادرت میشود: